ساز و کار سیستم مالی اینستکس چیست و چگونه کار می کند؟

ساز و کار سیستم مالی اینستکس چیست و چگونه کار می کند؟

ابزار حمایت از مبادلات تجاری Instrument in Support of Trade Exchanges؛ یا سامانه حمایت از مبادلات تجاری با سرنام ساحات یک سیستم ویژه مالی است که در ژانویه ۲۰۱۹ توسط فرانسه، آلمان و بریتانیا برای تسهیل تجارت غیردلاری با ایران ایجاد شد. مقر اینستکس در پاریس، فرانسه و ریاست آن بر عهده پر فیشرِ آلمانی، از مدیران پیشین کومرتس‌بانک است.

اکنون اینستکس عملیاتی شده است

در این ساز و کار مبادلات با یورو انجام خواهد شد؛ اما نکته قابل تامل اینجاست که در این ساز و کار قرار نیست ایران پولی دریافت کند، بلکه نفت را به کشور‌های اروپایی می‌دهد و در مقابل از آن‌ها اقلام مورد نیاز خود را دریافت می‌کند!
از سوی دیگر گفته می‌شود اینستکس دو شعبه در ایران و اروپا خواهد داشت و قرار است به عنوان یک نهاد واسط برای تسویه حساب شرکت‌های بدهکار و بستانکار در دو طرف عمل کند! 

ساز و کار

ابزار حمایت از مبادلات تجاری، شرکت‌های اروپایی را مقدور می‌سازد که با ایران به تجارت بپردازند بدون این که در معرض خطر قانون تحریم آمریکا قرار گیرند. به منظور اجرایی کردن این موضوع در روز پنج‌شنبه ۳۱ ژانویه ۲۰۱۹، شرکتی با سرمایه ۳ هزار یورو در پاریس تأسیس و به ثبت رسید. سازوکار این ابزار ویژه مالی به این شکل است که تهاتر بین صادرکنندگان و واردکنندگان یک کشور واحد اروپایی بدون ارتباط مستقیم مالی با ایران انجام می‌شود.
اینستکس یک سیستم پرداخت مالی همانند سیستم بارتر است. این سیستم حامی مبادلات مالی و تجارت است. فرض اساسی اینستکس این است که هیچ راه انتقال مالی بین ایران و کشور های اروپایی وجود ندارد. به طور مثال اگر تامین کننده A  در اروپا به مشتری B در ایران کالایی را بفروشد؛ مشتری B  به فروشنده ی A  بدهکار می شود. به طور مشابه ممکن است تامین کننده ی C  در ایران وجود داشته باشد که به مشتری D  در اروپا کالایی بفروشد. در شرایط عادی B به A وD  به C پرداخت خود را انجام می دهد. اما اینستکس شرایطی را فراهم می کند که D بتواند به A  و B  به C  پرداخت کند. در واقع مشتری در ایران به فروشنده در ایران پرداخت خواهد کرد. در عین حال مشتری در اروپا به فروشنده در اروپا پرداخت خواهد کرد. در نتیجه هیچ تراکنش مالی فرامرزی وجود نخواهد داشت. از آنجایی که هیچ پولی به آن سوی مرزها منتقل نشده است، تحریم ها نقض نمی شوند. این یک مکانیزم پیشرفته توسط کشور های اروپایی برای دور زدن تحریم های امریکا، بدون مواجهه مستقیم با آنها است.
می توانید برای مطالعه مقاله بررسی طرح مالی کلیک نمایید.

انتقال پول نفت پشت پرده اهداف اینستکس؟!

به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ سید یاسر جبرائیلی کارشناس مسایل سیاسی نیز در این باره می‌گوید: متاسفانه چنانکه پیش بینی کرده بودیم، کارکرد اینستکس محدود به مبادلات غذا و داروست؛ مبادلاتی که پیش از راه‌اندازی این کانال نیز جاری بوده. باید منتظر بود جریانی برای پیوستن خریداران نفت ایران به اینستکس به راه بیفتد. هدف این "پیوستن"، انتقال پول نفت ایران از آسیا به اروپا خواهد بود.
از سوی دیگر مهدی محمدی کارشناس سیاست خارجی معتقد است نگرانی جدی این است که اینستکس به تدریج تبدیل به سیاهچاله اروپایی شده و همه تجارت خارجی ایران را ببلعد. اگر آنگونه که آقای عراقچی گفته ایران بخواهد حتی پول فروش نفت به خریداران غیراروپایی را هم به اینستکس هدایت کند، معنایی جز این نخواهد داشت که مدیریت کل پول ایران در اختیار اروپایی‌ها قرار خواهد گرفت.

او تاکید می‌کند ضرر این موضوع این است که دیگر نمی‌توان پول‌های ایران را آنطور که می‌خواهیم خرج کنیم.هرچند برخی چهره‌ های سیاسی نزدیک به دولت معتقدند این سازوکار محدود به خرید محصولات غذایی و دارویی است، اما به نظر می‌رسد این موارد تنها روکشی برای انحراف افکار است!

پشت پرده اینستکس زمانی رخ عیان می‌کند که بدانیم این ساز و کار تنها به اروپا محدود نمی‌شود، چون اساسا مشتریان اصلی نفت ما اروپاییان نیستند درنتیجه با این ساز و کار به هر کشور ثالث دیگری نفت فروخت.

چه کسانی از اینستکس حمایت می کنند؟

هنگامی که الگوی تراکنش‌هایی که در اینستکس اتفاق می‌افتد مورد مطالعه قرار می‌گیرد، چند نقطه ‌ضعف وجود دارد. اول اینکه، اگر اینستکس به عنوان واسطه ی پرداخت استفاده شود، معامله نامتعادل وجود نخواهد داشت. این به این دلیل است که ارزش مالی کالاهای فروخته ‌شده توسط فروشندگان اروپایی باید با ارزش مالی کالاهای خریداری‌ شده توسط مشتریان اروپایی مطابقت داشته باشد تا بتوان حجم بالایی را پرداخت کرد.

به منظور پیدا کردن فروشندگان و خریداران برای ایجاد تعدیل در معاملات، به تعداد زیادی واسطه نیاز است. این امر مستلزم آن است که قدرت های اروپایی کاملا ازین سیستم مالی پشتیبانی کنند. سیستم اینستکس در فرانسه برپا شده است و با استفاده از حاکمیت آلمان اداره می شود و از حمایت کامل بریتانیا برخوردار است. اینها سه قدرت کنونی اقتصادی اروپا هستند. این سه کشور همچنین در تلاش هستند تا ۲۸ کشور دیگر اروپایی را برای حمایت از اینستکس به کار گیرند. بر اساس این قاعده که افراد در یک شبکه همواره نیازمند مکمل هستند؛ هر چه افراد بیشتری از اینستکس استفاده کنند این سیستم قدرتمند تر می شود.

Special-purpose entity

A special-purpose entity (SPE; or, in Europe and India, special-purpose vehicle/SPV, or, in some cases in each EU jurisdiction – FVC, financial vehicle corporation) is a legal entity (usually a limited company of some type or, sometimes, a limited partnership) created to fulfill narrow, specific or temporary objectives. SPEs are typically used by companies to isolate the firm from financial risk. A formal definition is "The Special Purpose Entity is a fenced organization having limited predefined purposes and a legal personality.